Kız Çocuklarında Ergenlik

Küçük kızdaki ilk ergenlik belirtisi önce meme başlarının, bunun arkasından da memelerin kabarmasıdır. Olay, başlangıçta bakışımsız olduğundan, bazen aileyi korkutur. Buna paralel olarak, meme aylaları da genişler ve renkleri koyulaşır. Memelerin gelişmesinin tamamlanması 2 yıl sürer. Aynı dönemde, büyük dudaklar çevresinde kıllar görünmeye başlar; ancak, erkek çocukların tersine (kızlarda göbek altında kıllanma olmadığından), çatı bölgesi kıllanması üçgen biçiminde kalır. Dış üreme organı da değişir: Büyük dudaklar düşey olarak gelişir ve küçük dudakları gizler. Ergenlik, küçük ve büyük dudakları geliştirir ve yönlerini değiştirir. Dış üreme organı, çocuk ayakta iken yatay hale gelir. Bızır iyice belirlenir. Dölyolu ve dölyatağı büyür, ama bu durumun değerlendirilmesi güçtür. Tartı, boy ve bedenin çeşitli çaplarının ölçülmesiyle ergenlik gelişmesi izlenebilir. Aynı biçimde, art arda çekilen röntgen filmleri üstünde yapılan ölçümlerle de, çocuğun büyümesinde herhangi bir durma olup olmadığı saptanabilir.

Ama, ana, baba için, ergenliğin en anlamlı ve güvenilir belirtisi, ilk âdet kanamalarıdır.

«Aybaşı», «regl» diye de adlandırılan bu kanamalar, meme başlarının kabarmasından genellikle 2 yıl sonra başlar. İlk âdet çevrimleri düzensizdir; daha da önemlisi, yumurtlama ve beden ısısı değişmesi yoktur. Yumurtlama ancak 12-18 ay sonra başlayacaktır.

Yumurtalığın gelişmesi

Erbezi gibi, yumurtalığın da iki işlevi vardır: Dışsalgı işlevi yumurtanın hazırlanmasına yöneliktir; içsalgı işleviyse, dişilik hormonları salgılanmasına ilişkindir. Ancak, erbezinin tersine, yumurtalıkta bu iki etkinlikle ilgili bölgeler birbirine sıkı sıkıya bağlıdır.

Ergenliğe kadar, yumurtalık, deyim yerindeyse sessiz bir bekleyiş içindedir. Doğumda mercimek biçiminde olan yumurtalık, ergenlikte kabararak kayısı çekirdeği boyuna ulaşır. İki bölümden (kabuk ve öz) oluşur. İlerde yumurtayı oluşturacak olan ilk foliküller kabukta bulunur. Kız çocuk, sayısı 50 000 ile 80 000 arasında değişen ilk foliküller bedeninde depolanmış olarak doğar. Üreme etkinliği dönemi süresi 35 yıl olduğuna göre kadın, üretken yaşamı boyunca 300-400 kadar yumurta çıkaracağından ve ancak bu yumurtaların aşılanma şansı olacağından, sözkonusu foliküllerin pek azı olgunlaşabilecektir. İlk foliküller, olgunlaşmamış üreme hücresi olan yumurta hücresi ve teka bezi adı verilen bir hücre tabakasından oluşur. Her âdet çevrimi süresinde, foliküllerden birisi gelişir ve bir De Graaf folikülü verir. Bu sırada, yumurtalığın yüzünde bir kese, kesenin içinde de, besleyici hücrelerle ve folikül sıvısı adı verilen bir sıvıyla çevrili yumurta hücresi yeralır. Folikül hücreleri yumurta hücresinin çevresinde gelişirler; folikül sıvısı ise folikül tekasıyla sarılıdır.

Folikül tekası 2 parçadan oluşur: İç teka; dış teka. Folikül yırtılarak yumurtayı serbest bırakır. Bu olaya «yumurtlama» adı yerilir. Yırtılma sonucu folikülün yüzeyinde oluşan yara izi, iç tekanın çoğalması sonucu, sarı cismi oluşturur. Aşılama (dölleme) olursa, sarı cisim varlığını sürdürerek etenin dölyatağma tutunmasını ve gebeliğin sürmesini sağlayacak; dölleme olmazsa, sarı cisim, âdet çevriminin sonuna doğru yozlaşacaktır. Bir sonraki çevrimde, aynı evrimi başka bir folikül tekrarlar ve böylece, her âdet çevriminde tek bir yumurta salıverilmiş olur.