Üreme Organları Mantar Hastalıkları

Mantar hastalıkları, insan bedeninde mantarların bulunması ve gelişmesi sonucu oluşan hastalıklardır. İnsanlarda hastalığa yolaçan mantarların sayısı 100 dolaylarındadır.

Bu hastalıkların evrimi aylar boyunca sürer ve yerel belirtilerle ortaya çıkarlar. Bu belirtiler özgün değildir ve yalnızca etkeni ortaya çıkaran incelemelerle teşhis doğrulanır. Mantar hastalıklarından sorumlu mantarlar birçok yolla, ama özellikle su, hava ve cinsel ilişki yoluyla geçerler.

Derideki mantar hastalıklarının uzun süreden beri bilinmesine karşın, derindekiler, özellikle üreme sistemiyle ilgili olanlar, daha yakın zamanda ortaya konmuştur. Eu hastalıkların inceleme ve tedavileri 20 yılda önemli ölçüde ilerlemiştir. Özellikle kadınlarda raslanır ve üreme organlarının bütün düzeylerinde ortaya çıkarlar.

Yerleşme Yerleri

Kadınlarda, leğen, dış üreme organı ve dölyolu düzeyinde yerleşimlere en sık raslanır.

Erkekte en sık gözlenen yerleşme bölgeleriyse şunlardır: Ön sidik yolunda (idrar yolu); kamış başında; kamış kılıfında; erbezi torbalarında; kasıkta.

Etkenler

Üreme sistemi hastalıklarına yolaçan mantarlar, mikroskopta görülen, çok küçük organizmalardır. İncelenmeleri için, özel besiyerlerinde üretilmeleri ve üretmeden sonra en az bir hafta beklenmesi gerekir. Bu organizmalar, havayla temas edince tanınmaları daha kolay olan sporlar oluştururlar.

Çıplak gözle bakıldığında, besiyerindeki kolonilerin görünümü, bir mantardan ötekine değişir. Bazıları krem renkli kaygan, ötekiler beyaz, tomurcukludur. Sözgelimi sık raslanan mantarlardan kandidalar, besiyerine ekildiğinde, beyaz lifler görülür. Ötekilerde bu lifler az ya da çok gelişmiştir ve renkleri kızıl sarı, yeşildir. Havayla temas edince, sporlar belirir ve görünüm değişir.

Besiyerinden alman bir damla, lam ve lamel arasına konup, mikroskopta incelenir; biçimi, liflerin dallanması gözlenebilir. Böylece cryptococcus, aspergiliumlar ve dölyolu yerleşimlerde çok sık raslanan candida albicans’ı da kapsayan monilialar ayırdedilebilir.

Mantarın bir kişide onu hasta etmeden yaşaması (saprofit) durumu ile hastalığa yolaçıcı asalak olduğu zamanki durumu arasında önemli yapı değişiklikleri ortaya konmuştur. Sözgelimi bazıları, normal durumda lifli, asalak halindeyken sporlu olabilir.

Mantarların değişik besiyerlerindeki davranışları, bazı durumlarda hastalık nedeni organizmayı tanımada yardımcı olur; böylece, değişik kandida tipleri, şekerli jelozdan oluşan besiyerinde, bu şekerleri mayalandırma yeteneklerine göre birbirlerinden ayrılabilir. Bu yöntem oldukça yavaştır. Bunun yerine, nişasta üstünde biçimlenme yeğ tutulur: 6-13 mm çapında, yuvarlak, yağ damlalarına benzeyen, düzgün sporlarıft ya da klamidosporların biçimlenmesi gözlenir.

Kadındaki Belirtiler

En sık raslanan yerleşim yeri dölyoludur: Mantar kökenli dölyolu iltihabı. 100 kadından 15′inde mantar hastalığı vardır.

Hasta genellikle, beyaz akıntı nedeniyle hekime başvurur. Bu, pek fazla olmayan beyazımsı, az akıcı salgılardan oluşan, yoğurda benzer bir akıntıdır. Salgılar hastayı rahatsız eder; özellikle âdet çevriminin sonunda, âdet kanaması yaklaşırken, önlem almaya zorlar. Beyaz akıntının yanısıra, genellikle bir yanma duygusu, dölyolu çeperinde tahriş vardır: Bir hekime danışmayı gerektirecek kadar şiddetli .olabilir. Ama genellikle, hasta kaşıntılardan ötürü hekime başvurur. Ağrılar durup dururken ya da cinsel birleşme sırasında (ağrılı cinsel ilişki) ortaya çıkabilir.

Yukardaki belirtilerden herhangi biri karşısında hekim, eksiksiz bir kadın doğum muayenesi uygulamalı, özellikle de spekulumla dölyoluna bakmalıdır. Bu gözlem, dölyolunda mantar bulunması olasılığını ortaya çıkarabilir. Ama mantar varlığı, ancak laboratuvar incelemesiyle doğrulanabilir.

Hekim spekulumla bakınca, kırmızı, aşırı damarlı, iltihaplı bir mukoza (yani dölyolunun iç çeperini döşeyen, salgı yapan doku) ya da beyazımsı, ağızdaki aftlara benzeyen noktaların serpiştirildiği bir mukoza görebilir; bu iltihaplı ve «aft biçimli» bozunlar, küçük ve büyük dudaklarda da bulunabilir ve kalçaların iç yüzüne yayılabilir. Ciddi enfeksiyonlarda kalın, beyazımsı, bütün dölyolunu döşeyen bir örtü vardır.

Özetlersek, kaşıntıyla birlikte beyaz akıntılar, hekime başvurmayı ve teşhis için dölyolundan salgı alınmasını gerektirir. Üreme etkinliği dönemindeki kadınlarda mantar hastalığına çok sık, ergenlikten önceki küçük kızlarda ve yaşdönümünden sonraki kadınlardaysa çok ender raslanır. Gebe kadınlarda, dölyolu mantar hastalıklarına çok sık raslanır. Doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda da mantar hastalıklarına oldukça sık raslandığı gözönünde tutulursa (gerçekten yapay östrojen ve progesteron gebeliğe yakın bir hormon durumu yaratır), arada bir ilişki kurulabilir. Dölyolunun hormon durumunun, dölyoiunda mantar hastalıklarının görülmesinde rol oynadığı ileri sürülebilir.

Erkekteki Belirtiler

Erkeklerde, sidik yolunda mantarların üremesi, bulanık görünümlü, bazen bol iltihaplı bir salgıya neden olur. Belsoğukluğu kökenli olmayan bir sidik yolu iltihabı sözkonusudur. Bu akıntı karşısında, genel eğilim, bir antibiyotik tedavisidir; oysa bu, hastalığı ağırlaştırabileceği için zararlıdır. Dolayısıyle, teşhis koymak için her şeyden önce laboratuvar incelemesi yapmak gerekir. Bu ilkeye mutlaka uyulmalı, sidik yolundan herhangi bir akıntı geldiğinde, hiç bir tedavi uygulamadan önce, salgıdan örnek alınarak laboratuvarda incelenmelidir.

Bir candida albicansın mikroskoptaki görünümü. Candida albicans, üreme organlarında mantar hastalıklarının en sık raslanan etkenlerindendir.

Üreme organları çevresindeki kıllı bölgedeki, erbezi torbalarındaki (keseleri kaplayan kıvrımlı deri), makat çevresindeki, butların iç yüzündeki mantarlar, kadınlarda da raslanan pişikleri oluştururlar.