Vajinismus Nedir? Sebepleri Nelerdir?

Vajinismus

Vajinismus (veya Vaginismus) günümüzde kesin olarak tedavi edilebilmektedir. Kadınlarda cinsel birleşmenin ve doğumun olduğu anatomik bölgeye “vajen (vagina)” adı verilmektedir.

Vajinismus ise; cinsel birleşme anında kadının vajina kaslarını (özellikle de “Pubococcygeus (PC) kaslarını”), istem dışı bir biçimde kasması sonucunda birleşmenin olmaması veya çok zor olması durumunu tarif eder.

Tüm dünyada kadın doğumcular tarafından sıkça karşılaşılan bir problem olan vajinismusta, kasılmaların sadece vajinal girişde değil, aynı zamanda vücudun diğer bölgelerindeki kaslarda (karın, bel, sırt, bacak gibi) da görülmesi sonucunda vücutta yaygın olarak kas ağrıları (myaljiler) görülebilmektedir.

Nasıl bir durumdur?

Normal ve çoğu zaman keyifli bir ön sevişme sonrasında erkeğin cinsel birleşme isteği karşısında kadında endişe, korku ve adeta bir panik hali başlamasıyla birlikte vajinanın girişinde ve vucudun diğer bölümlerinde kaslar kasılmaya başlar. Acı çekeceğini düşünen kadın sonunda eşini reddeder; bacaklarını sıkıca kapatır ve eşini iterek ilişkiyi sonlandırır.

PC kasında istemsiz kasılma şeklinde kendini gösteren bu vajinal refleks -sadece cinsel ilişki esnasında değil- kadının jinekolojik muayenesi sırasında, tampon kullanımı durumunda ya da parmağın vajene sokulması gibi vajene herhangi bir girişim içeren her türlü durumda da tetiklenebilir.

Bu durumda vajene herhangi bir şeyin girmesi mümkün değildir ve her türlü girişim çabası son derece rahatsızlık verici veya imkânsızdır. Çünkü istemli ve istemsiz olarak kasılan kaslar girişe engel adeta bir “duvar” gibidir.

Vajinismus problemi sonlandığı anda, tüm bu kasılmalar çok kısa zamanda kendiliğinden kesilecek ve beden normal durumuna dönecektir.

Cinsel birleşme (penetrasyon) neden mümkün olmuyor?

Cinsel ilişkide ön sevişme sonrasında penisin vajinaya girmesi ile ilgili sürece birleşme (penetrasyon) adı verilmektedir. Cinsel ilişki; çok sayıda koşullu tepkiyi içeren bir aktivitedir. Eşinizle her şeyin çok iyi bir uyum içinde olduğu durumlarda, vücudunuz otomatik pilota bağlanmış gibi davranabilir ve çok keyifli yaşantılar edinebilirsiniz. Ancak çiftler ilk beraberliklerinde bu uyum ve doyumu yakalayamayabilirler; çünkü bu uyum öğrenilebilen bir özelliktir. Sinir ve kas sistemi bu uyumu öğrenecek ve ilgili davranışlarda da kolayca hatırlayacaktır.

Normalde ilk birkaç cinsel deneyimden sonra cinsel ilişki çok daha tatminkâr ve keyifli olmaktadır. Vücut ve zihin penis girişine izin verir ve cinsel ilişkiyi olumlu bir beklenti olarak öğrenir. Bu sağlıklı mesajların sonunda cinsel ilişkiye yönelik davranımlar da cinsel heyecanlanmaya neden olur.

Vajinismus problemi olan kadınlarda, vücut ve zihin asla cinsel ilişkiye yönelik ortak ve pozitif bir deneyime sahip değildir. Bu kadınlardaki olumsuz cinsel mesajlar çok çeşitlidir ve bu mesajlar vajen kaslarının (”PC kasının”) istemsiz refleks bir tepki gibi kasılması için tetikleyicidir.

Böylece; cinsel ilişki imkânsız hale gelir ve her türlü vajen girişimi ağrılıdır. İşte bu ağrı, vajen kasının hafızasına yerleşerek her türlü girişimde kasılmasına neden olmakta ve olayı ağrılı ya da imkânsız hale getirmektedir.

Ayrıca, her türlü ağrılı girişim de bu hafızanın güçlenmesine neden olmaktadır. Bu durum oluştuğunda da, her ne kadar kadın “eşimle cinsel ilişkiyi istiyorum” dese de, her denenen ilişkide erkek “kendini bir duvara çarpmış”, kadın da “kendi bedeni üstünde kontrolü tamamen kaybetmiş” gibi hissetmektedir.

Vajina çevresindeki güçlü PC kası, hem üreme sisteminin hem de üriner sistemin çalışmasında bir anahtar rol oynar. Bu kaslar, idrar yapmaktan doğuma kadar bir çok işlevlerde fonksiyon görmekte ve idrar çıkışının olduğu üretradan, kalın bağırsak çıkışı olan anüse kadar bir hat çizerek geçerek iskelete bağlanmaktadır.

Vajınısmus probleminde cinsel ilişki sırasında PC kası, bilinçli bir düşünce olmaksızın istemsiz olarak çalışarak vajen girişini kapatmaktadır. Böylece de ilişki başarısızlıkla sonuçlanmaktadır.

Başarılı bir vajinismus tedavisinde; bu kasların yeniden çalıştırılması ve kasılmaların ortadan kaldırılması hedeflenir. Tedavideki temel unsura bir yerde “kas belleğinin yeniden oluşturulması” da diyebiliriz.

Vajinusmusun Sebepleri

Vajinusmusta en sık sebep psikolojik kaygılardır.

Genellikle vajinismusa neden olarak geçmişte yaşanmış kötü cinsel tecrübe ya da bilinçaltına kazınmış gereksiz korkular vardır.

Psikolojik nedenler arasında çocukluktan kalma korkular, aşırı katı bir toplum düzeni içinde yaşama, katı ahlak kuralları ve tabular, suçluluk, ayıp, günah gibi kavramların bilinçaltına yerleşmesi, cinsellik ve ilk cinsel deneyim konusunda yerleşmiş yanlış bilgi ve ön yargılar, bilinç altında penisin vücuda girişine karşı bir korkunun olması gibi psikolojik nedenler vardır.

Özellikle bizim gibi toplumlarda genç kızlara küçüklüklerinden beri öğretilen “kızlık zarının çok değerli ve korunması gereken bir yapı olduğu” düşünceleri ile bu konuda takınılan katı tutumlara maruz kalan kadınlar risk altındadırlar.

Ayrıca çocukluk döneminde yaşanan kötü tecrübe ve anılar da (taciz veya tecavüzler, ev içi şiddet, katı ebeveyn tutumları) de vajinismusa yol açabilir.

Daha önce hiç vajinismus problemi olmayanlarda yaşanmış kötü tecrübeler sonucunda (doğum, düşük, kürtaj, hoyratça yapılan bir jinekolojik muayenesi gibi) da vajinismus gelişebilir.

Bazen de çiftlerin cinsellikle ilgili bilgi eksiklikleri, ilk ilişki ile ilgili yanlış inanış ve önyargılar da beraberinde korku ve paniği getirerek vajinismusa yol açabilir.

Yine bazen, önceden tedavi olmuş olan kişilerde nüksler (problemin tekrarlaması) de oluşabilir.

Daha önce belirtildiği üzere çoğu zaman derinlerde(bilinçaltında) cinselliğe ve cinsel ilişkiye yönelik kaygı-korkular yatmaktadır ve PC kaslarının kasılması, kadını bu korktuğu durumdan koruyan bir savunma sistemi gibi gibidir.

Bilinçaltındaki gereksiz korkuları yenmek için kadının ve erkeğin rahatlatılması, gevşemesi, heyecan ve korkuları yatıştıracak ruhsal bir ortam oluşturulması için uygun psikolojik destek sağlanmalıdır.

Bazı kadınlarda bu yukarıda sayılan nedenlerin hiçbirisi de olmayabilir. (Nedeni bilinmeyen veya belirlenemeyen vajinusmus)

Neyse ki, vajinismus sorununu çözmek için altında yatan neden veya nedenleri bulmak şart değildir. Önemli olan “kas hafızasının yeniden oluşturulmasını” başarmaktır.

Vajinismusa meyilli kişiler kimlerdir?

Özellikle çocuksu, aileye bağımlı ve ruhsal organizasyonunu sağlıklı bir biçimde tamamlamamış kadınlar risk grubunu oluşturur. Bu gruptan özellikle yüksek sosyo-ekonomik düzeye sahip kişilerde vaginismus probleminin ortaya çıkma olasılığı da artmaktadır. (Örneğin; bizim kliniğimizde tedavi gören vajinismus hastalarımızın yaklaşık %90′ı üniversite mezunudur.)

Çocukluk çağından kalma korkuları yaşayan bireylerde bu rahatsızlığın oluşması kolaylaşır. Korkular, en çok kadının simgesel olarak zihninde aşırı büyüttüğü bir penis yüzünden çok acı çekme, parçalanma korkularıdır.

Ayrıca gebe kalma korkuları da probleme sebebiyet verebilir. Cinselliğe bakışın tutucu olduğu çevreler de risk faktörleridir.

Erkeğin ya da kadının genital organlarının anatomik yapısındaki farklılıklar vaginismusa neden olur mu?

Bu konuyla ilgili bireylerin yanlış ön yargıları ve oluşturulmuş geçersiz tabuları bu durumu tetikleyebilir. Vaginismus, genital organların anatomik yapısından ilişkisiz bir şekilde ortaya çıkar.

“Benim vajinam çok küçük (veya çok dar) bu yüzden ilişkiye giremiyorum” diye bir kavram genelde yoktur, çünkü vajina oldukça esnek bir yapıdır ve doğumda bir çocuğun 10 cm’lik başını çıkaracak kadar genişleyebilir. Bu kadınların hiçbir yapısal anormallikleri olmamasına karşın böyle düşünmeleri de doğaldır.

İlaveten, vajinismus gibi ağrılı ilişkiye neden olan Vulvar Vestibulitis, PID gibi başka hastalıklar vardır. Dolayısıyla, ağrılı cinsel ilişkinin nedeninin vajinismus mu ya da diğer nedenler mi olduğu -tedaviye başlamadan önce yapılacak bir jinekolojik muayene ile- çok iyi tanımlanmalıdır. Böylece en uygun tedavi yaklaşımı seçilecektir.

Vajinismus hamilelik için engel midir?

Vajinismus yalnızca cinsel birleşmeye yani penetrasyona engeldir. Vajen ağzına dökülen spermlerin yüzme kabiliyeti sonucunda gebelik oluşabilir. Ancak hamilelik şansı normale göre azdır.

Vajinismus tedavi edilemezse de kısırlık tedavileri ile bebek sahibi olunabilir mi?

Bu teorik olarak aşılama (IUI, İnseminasyon) veya tüp bebek tedavileri ile mümkün olmakla birlikte gereksiz bir işlemdir. Çünkü vajinismus iradeli ve uygun şekilde tedavilere devam edildiği takdirde tedavisi %100 mümkün olan bir durumdur.

Ayrıca evlilikteki tek amaç gebe kalıp çocuk doğurmak değildir. Aile birliğin güzel bir şekilde devamı için sağlıklı bir cinsel paylaşımın önemi büyüktür.

Vajinismus Türleri

Primer (Birincil) Vaginismus: Bir kez bile olsun cinsel ilişkinin gerçekleşememesidir.

Sekonder (İkincil) Vaginismus: Önceden sağlıklı şekilde ilişki mümkün iken yaşanmış bir cinsel travma sonrası (olaylı bir doğum, kürtaj, düşük, yaşanmış sert bir jinekolojik muayene, taciz ve tecavüzler) sonucunda gelişen vaginismus durumudur.

Aparoni: Bir takım fiziksel engeller sebebiyle, bireyin cinsel ilişkiye girememesidir. Vaginismus da bir tür apareuniadır.

Disparoni: Cinsel ilişki sırasında ağrı hissetmekdir. Bazen sekonder vaginismusun altında yatan neden bu olabilmektedir. Eğer ağrılı cinsel ilişkiniz varsa altında yatan neden her zaman vaginismus olmayabilir.

Vulvar Vestibulitis Sendrom: Kızlık zarının alt kısmında aşırı derece duyarlılık oluşu sonucunda vajinismus, disparoni ve anorgazmi (orgazm olamama) gibi şikâyetlerin ortaya çıkması ile ilgili bir sendromdur. Kesin teşhis hastanın ifadesindeki ilişkinin ağrılı oluşu veya hiç olmaması sonrasında, yapılan bir jinekolojik muayenede bu bölgenin dokunmakla hassaslığı ve kızarık oluşu ile kolaylıkla konulabilmektedir. Kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Tedavide ise basit bir cerrahi operasyon ile bu bölgenin çıkarılması problemi tamamen ortadan kaldırabilir.

Vajinismus ile cinsel soğukluk arasında ne gibi farklar vardır?

Cinsel soğuklukta da ayıp ve günah duygusu ön planda olmasına karşın, temel sorun “cinsel ilişkiden zevk almama” biçiminde kendini gösterir. Oysaki vaginismusta genelde cinsel ilişkiye girmede isteksizlik yoktur ve ilişki sırasında zarar görme duygusu ön plandadır.

Vajinismuslu kadında sevişme sırasında cinsel arzu ve vajende ıslanma mevcuttur, ancak istense de cinsel birleşme başarılamaz.

Vajinismuslu kadınların çoğu hiçbir zaman ilişkiye girememiştir, yani halen bakiredir. Bununla birlikte bazı kadınlarda da daha önce cinsel ilişki başarılmışken sonradan olan bir ilişkiye girememe durumu söz konusu olabilir.

Kaynak: Hera Kadın Sağlığı Web Sitesi (www.jinekolognet.com)